Het welzijn van wilde dieren: luiaards

In Suriname komen twee luiaardsoorten voor, de drievingerige Bradypus tridactylus en de tweevingerige Choloepus didactylus. Hoewel geen van beide soorten genoemd worden als bedreigd met uitsterven [12, 13], wordt hun welzijn en gezondheid in verschillende mate aangetast door de vele activiteiten in verschillende delen van hun verspreidingsgebied.

ONTBOSSING

Zowel drievingerige als tweevingerige luiaards leven in bomen, dus ontbossing is een van de belangrijkste activiteiten die hun overleving bedreigen [2, 10]. De uitgestrekte bossen van Suriname worden bedreigd doorstedelijke en agrarische expansie, evenals door de houtkap-, mijnbouw- en olie-industrie. Kaalkap kan grote gevolgen hebben voor luiaards. In één geval had de ontbossing van een stedelijk bosareaal van 6,8 hectare in Paramaribo een negatieve invloed op 135 drievingerige luiaards, die allemaal moesten worden gered en verplaatst. Dit proces van vernietiging van en omgaan met habitat door mensen leidt tot gedragsveranderingen waaronder verhoogde agressie, angst en rusteloosheid [46], die symptomen zijn van stress en verminderd welzijn (Broom, 2010). 

Ontbossing heeft veel potentiële negatieve gevolgen voor het welzijn. Ten eerste komt het verlies van leefgebied ook overeen met een vermindering van de beschikbaarheid van voedsel, hetzij door het verwijderen van voedsel of door een gedwongen verplaatsing naar een gebied waar individuen nieuwe voedselbronnen moeten vinden [39]. Langdurige ondervoeding, uithongering en uitdroging verminderen het welzijn en de gezondheid van dieren aanzienlijk, veroorzaken leed en maken het hen onmogelijk andere belangrijke gedragingen te vertonen [35]. B. tridactylus, vanwege zijn lage verspreidingsvermogen [28], sedentaire en langzaam bewegende aard, klein woongebied en de neiging om stil te blijven zitten in plaats van te vluchten wanneer hij met gevaar wordt geconfronteerd, ondervindt meer invloed van ontbossing. C. didactlyus beweegt sneller, is agressiever en heeft betere verspreidingsmogelijkheden, zodat zij zich beter kunnen aanpassen aan veranderingen in hun habitat [39]. Maar individuen van beide soorten kunnen gewond raken, worden gedood of gedwongen zich snel aan te passen aan een nieuwe omgeving, waardoor hun welzijn vermindert. Daarnaast heeft B. tridactylus meer gespecialiseerde vereisten voor hun habitat, waarvoor intacte bosgebieden met aangesloten kroondaken en heterogene vegetatie nodig zijn [40]. Tweevingerige luiaards zijn flexibeler als het gaat om habitat, maar ze zullen ook kaalgekapte landbouwgebieden vermijden [28].

Zelfs als dieren het kaalkapproces zonder verwondingen overleven, worden zij geconfronteerd met verdere problemen bij het zich vestigen in een nieuw woongebied. Ontbossing kan luiaards dwingen in omgevingen te leven die niet geschikt zijn om te overleven, zoals agrarische of stedelijke landschappen. In deze nieuwe omgevingen worden zij bedreigd door uithongering en uitdroging, met bijkomende bedreigingen zoals autoʼs, interactie met mensen en elektrocutie in stedelijke omgevingen [39]. Omdat veel van de door GHFS geredde volwassen luiaards worden gevonden in de verstedelijkte omgeving van Paramaribo, is het belangrijk om te overwegen wat deze dieren naar een ongastvrije omgeving drijft. Zelfs als een bos maar deels kaalgekapt is, kan nieuwe fragmentatie de bosrijkdommen veranderen en tot randeffecten leiden, die unieke uitdagingen vormen voor een dier om zich aan te passen [56]. Een belangrijke factor bij het overwegen van het welzijn van wilde dieren is ervoor te zorgen dat soorten kunnen voortbestaan onder omstandigheden waaraan ze zijn aangepast [25], wat bij habitatverlies niet langer het geval is.

Bij natuurbeschermingsactiviteiten die bedoeld zijn om luiaards van dit lot te redden, zoals redding en verplaatsing, komen ook handelingen die nadelig zijn voor het welzijn. Bij een redding worden dieren gevangen, gemanipuleerd en getransporteerd, wat voor luiaards stress en geagiteerd gedrag kan veroorzaken [46]. Verplaatsing, hoewel naar een omgeving die beter geschikt is voor hun overleving, kan ook tijdelijke welzijnsproblemen opleveren. De dieren moeten gewend raken aan hun nieuwe omgeving [37], een nieuw territorium innemen en betrouwbare voedselbronnen vinden. Dus, hoewel reddingsmissies een effectieve manier zijn om luiaards te beschermen, is de beste manier om slecht welzijn en stress te elimineren, het verlies van habitat voorkomen.

DIERENHANDEL

Steeds vaker worden luiaards geadverteerd in de media als zeer sociale dieren, wat een vraag naar luiaards in de dierenhandel creëert. Verschillende dieren die in de zorg van GHFS terechtkomen, zijn afkomstig uit gevangenschap als huisdier, wat een merkbare vermindering van hun gezondheid en welzijn tot gevolg heeft. De handel in wilde dieren veroorzaakt aanzienlijk leed bij veel diersoorten, omdat ze vaak worden vervoerd in slechte behuizing, waardoor letsel of verstikking kan worden veroorzaakt, en ze worden niet voorzien van voldoende voedingsmiddelen, wat leidt tot ondervoeding, uitdroging en uithongering [5]. Zoals al eerder is op gemerkt, kan het aanraken en vangen van wilde luiaards vaak stress veroorzaken en tot niet- typische gedragingen leiden die wijzen op angst en agressiviteit [46]. 

Als luiaards de reis overleven, staan de dieren meer problemen te wachten op hun bestemming. Luiaards kunnen veel gezondheidsproblemen in gevangenschap ervaren. In een onderzoek naar de klinische problemen die luiaards in gevangenschap ondervinden, is gebleken dat luiaards afkomstig uit gevangenschap vaak behoorlijk ondervoed zijn, waarschijnlijk als gevolg van hun zeer specifieke dieet waardoor ze moeilijk te voeden zijn, vooral de drievingerigeBradypus-soorten [18]. Complicaties als gevolg van verkeerde voeding zijn geconstateerd bij babyluiaards die later bij GHFS terechtkomen, met name bij een jonge tweevingerige luiaard die begin juni 2018 werd ontvangen. Dit dier kon het ongeschikte voedsel niet verteren en haar maaginhoud kwam terecht in haar longen, wat leidde tot een levensbedreigende situatie voor het dier. Luiaards hebben ook vaak last van longontsteking en andere ademhalingsproblemen als ze worden blootgesteld aan een onjuiste temperatuur en verkeerde vochtigheidsgraad in hun behuizing. Luiaards zijn aangepast aan een hoge temperatuur en vochtigheid vanwege hun lage thermoregulerende capaciteiten en langzame stofwisseling, en zullen te lijden hebben van koudere omstandigheden [18]. 

In gevangenschap kunnen luiaards ook op andere manieren worden geschaad door hun verzorgers. Doordat zij een zeer sterke grip hebben en lange klauwen gebeurt het dat de nagels worden afgehakt of gevijld, evenals hun tanden. Het gebrek aan informatie over hoe deze dieren het best kunnen worden behandeld, met betrekking tot hun dieet, omgevingsbehoeften en gedrag, leidt tot dergelijk lijden, ziekte en stress in gevangenschap [39]. 

JACHT

Jagen is een andere belangrijke bedreiging voor B. tridactylus enC. didactylus [2] die worden gejaagd en geconsumeerd in hun hele bereik, ook in Suriname. Hoewel het niet de meest gejaagde Xenarthra-soort is of het populairst is om te eten [59], zijn luiaards in de neotropen historisch gebruikt als eiwitbron door inheemse gemeenschappen [50], hoewel de jacht op luiaards niet beperkt is tot deze gemeenschappen. Luiaards mogen niet legaal geëxporteerd worden uit Suriname [23], dus jagen gebeurt voor interne persoonlijke consumptie of kleinschalige interne handel [61], hoewel de gegevens ontbreken. 

Jagen kan slecht welzijn veroorzaken bij elk dier in gevallen waar de aanval aanvankelijk niet fataal is. Als het dier niet onmiddellijk wordt gedood, kan het minuten, uren en zelfs dagen lang stress en pijn ervaren. Als het letsel ernstig is, kan het gebeuren dat het dier gedrag om in leven te blijven niet kan vertonen, zoals het zoeken naar voedsel en het vermijden van roofdieren, wat leidt tot verder lijden door uithongering en ondervoeding [55]. Voor een langzaam bewegend dier zoals de luiaard, kan de invloed van een verwonding op hun mobiliteit nog groter zijn. 

In verschillende gevallen is waargenomen of wordt vermoed dat de moeders gebruikt zijn als voedsel terwijl hun babyʼs aanvankelijk als huisdier werden gehouden voordat ze in de zorg van GHFS terechtkwamen. Dit kan leiden tot verminderd welzijn van de baby, naast de problemen die zich voordoen bij de handel in huisdieren. Luiaardbabies brengen hun jonge leven door vastgeklampt aan hun moeders en leren veel motorische en gedragspatronen van haar. Verweesde dieren hebben meer kans om schadelijke flora en objecten te consumeren en kunnen motorische en gedragsafwijkingen vertonen [58]. Scheiding van de moeder kan bij babies ook aanzienlijke stress veroorzaken, waardoor ze een roepen naar de moeder door middel van een fluittoon of een geblaat [38].

Daarom, hoewel de jacht niet de meest dringende bedreiging vormt voor het behoud van de natuur in Suriname, kan jacht een aanzienlijke impact hebben op welzijn en ontwikkeling.