Aangezien ik niet een echte boiti sma*ben, en ook geen liefhebber van doksenvlees, dat komt waarschijnlijk omdat ik met Donald Duck ben opgegroeid (en ik nu ook vegetariër ben), zijn de bordjes langs de kant van de weg waarop levende have wordt aangeboden voor mij niet altijd te begrijpen. Zo kijk ik altijd met enige vraagtekens in mijn hoofd naar de bordjes waarop kwakwa's, doksi's en doksa's worden aangeboden. Een goede vriend hielp mij enigszins op weg door mij te vertellen dat doksi en doksa de aanduidingen zijn van vrouwtjes- en mannetjeseenden. Maar wat nou een kwakwa is kon hij mij ook niet vertellen. Dus was ik te rade gegaan bij mijn toenmalige assistent Chantal, een echt plattelandskind, een echt plattelandskind, die is opgegroeid tussen de kwakwa's.
In Suriname komen 11 eendensoorten voor in het wild, en een van deze eenden, de tamme versie ervan, wordt ook gekweekt en staat bekend als de doksi. De kwakwaechter, is een soort die is geïmporteerd en is ook wel bekend als de pekingeend, een mooie witte eend en echt gedomesticeerd dier. De eendachtigen vormen een familie van zwemvogels. De muskuseend, beter bij ons bekend als doksi, vormt als enige het geslacht van de Cairina, en heeft als soortnaam Cairina moschata. De tamme muskuseenden zijn geliefd, omdat zij zo tam zijn en een grote broedlust hebben.
De wilde muskuseend, echter, heeft het niet zo makkelijk. Deze typisch Zuid-Amerikaanse vogel heeft steeds minder ruimte over in het wild en is ook zwaar bejaagd. In Suriname wordt deze wilde eend nog maar zelden gezien. Een ander probleem waarmee de wilde doksi, ook wel bus’doksite kampen heeft, is dat door de kruising met tamme doksi's de populatie van de wilde doksi's in de landen om ons heen ook achteruitgaat. Toch is er nog geen reden tot bezorgdheid, volgens de internationale standaarden, over een achteruitgang van deze dieren in het wild.
De doksi is een grote vogel, een watervogel en heeft een typische rode wrattenvlek rond de ogen. De wilde muskuseend heeft dit in veel mindere mate. Verder heeft het vrij grote dier korte poten met grote zwemvoeten. De doksade woerd of mannetjeseend, is veel groter dan de doksi, soms wel tot tweemaal zo groot als het vrouwtje. De doksi kan ook veel beter vliegen dan de doksa. De kwakwa wordt nog groter dan de doksi of doksa en wordt voornamelijk gehouden voor zowel de eieren als het vlees, en is natuurlijk het dier dat heeft model gestaan voor mijn jeugdheld Donald Duck.
U heeft de doksi's natuurlijk ook gezien langs de kant van de weg, met soms wel 15 dieren in de ziedende zon, opeengepakt in een kooi, zonder water of voer. Een mensonterende toestand en voor de dieren een kwelling. Als vegetariër is het mij enigszins vreemd om te zien hoe mensen omgaan met hun (nog levende) voedsel. Is het uiteindelijk niet logischer om dat wat je gaat eten met de uiterste zorg te behandelen? Ik hoop dat de kwakwa, doksi en doksa houders zich aangespoord voelen hun waar beter te behandelen en die niet langer uren in de zon zullen laten staan, hutjemutje en zonder water. Dank u!
* boiti sma = Sranan woord voor iemand die op het platteland woont
Nederlands 
English